Goddeloz’n Ham

Het was 1975, toen ik voor het eerst hoorde over Goddeloz’n Ham. Mijn eerste baan was in een naburig dorp, in die tijd een achterstandsgebied waar veel subsidie ingepompt werd. De laatste plaggenhutten waren nog maar net verlaten. De bewoners ervan kregen een nieuwbouwwoning en niet iedereen gebruikte die op de juiste manier. Echt waar: een douche werd duiventil en een keukenkastje deed dienst als konijnenhok. Maar dat is al een halve eeuw geleden, tegenwoordig is het een keurig dorp.
Vroomshoop ligt ernaast, het was in diezelfde periode net zo’n probleemdorp. Dat kwam door het beleid van de Provincie Overijssel toentertijd: als je alle probleemgezinnen op een hoop gooit, creëer je vanzelf trammelant. Het beleid is sindsdien veranderd, dat dorp ook.

In die tijd hoorde ik over Goddeloz’n Ham. Dacht dus dat het een tegenstelling was met Vroomshoop, de vrome tegenover de goddeloze. Maar het heeft een historische oorsprong. Den Ham lag op de handelsroute van Zwolle via Twente naar Duitsland en had maar liefst 8 herbergen. Er werd flink gedronken, gevochten en gesmokkeld, vandaar dat goddeloze.

Den Ham, liggend op het drielandenpunt van Twente, Salland en het Vechtdal is, volgens Wikipedia, uniek vanwege het coulisselandschap. Den Ham is óók een brinkdorp en het bijzondere is, dat deze 2 zaken met elkaar verbonden zijn.
In de Middeleeuwen had het dorp aan de rand van de bebouwing een brink, waar het vee werd verzameld. Door uitbreiding van het aantal huizen kwam die brink in het midden te liggen. Naast het dorp lag een es, een groot stuk land dat opgehoogd was. Daaromheen plantte men houtwallen, die de gewassen beschermden tegen beesten. Achter die houtwallen werd een bos aangelegd, het hout werd door de boer gebruikt voor verwarming en voor zijn werktuigen.

Brinkdorpen ontstonden vaak in de buurt van een beek. Daar lagen weilanden naast en ook de zogenaamde hooilanden. Dit alles verklaart het coulisselandschap: een afwisseling van akkers, weilanden, houtwallen, bos en heide. Echt mooi om te zien.
De huidige brink is nog steeds de centrale plek in Den Ham. Er staat een prachtige muziekkoepel, er is een café en ook een heuse herberg. Normaal wordt hier in december een historisch schouwspel opgevoerd, waarbij 200 vrijwilligers een deel van de geschiedenis uitbeelden. De andere inwoners zijn toeschouwers. Maar dit jaar dus even niet…

In 1333 wordt Den Ham voor het eerst genoemd als nederzetting rondom een kerkje. Nu is die kerk een statig pand, waarvan de klokkentoren ook in de 14e eeuw is gebouwd. Die heeft 3 klokken, 1 uit 1447 en 1 van 1520 en een modernere. De preekstoel is geplaatst in 1628, het orgel gebouwd in 1841. Wij waren hier met de Open Monumentendagen, het is inderdaad een indrukwekkend gebouw. En heel bijzonder: in de zomermaanden worden er orgelconcerten gegeven, maar toevallig ook nu. Dat was eventjes genieten. Oók mooi, buiten bij die kerk, het verzetsmonument van Kees Huygen. Als je dichtbij staat zie je dat in de vlammen de silhouetten van een groep mensen zijn uitgesneden.

Deze monumentale kerk ligt vlakbij de Brink, waar je bij mooi weer gezellig wat kunt drinken. Bij regen of kou zijn er 2 “binnenplaatsen”, een traditioneel, bruin café en Herberg De Swaen. Die laatste serveert o.a. een wafel met warme kersensaus…echt een aanrader.

Goddeloz’n Ham kent nog meer kerken. Bovengenoemde is de Hervormde Kerk. Daarnaast is er een Gereformeerde Kerk en de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt. Die laatste heeft een voorganger die ook musicus is en eigen uitvoeringen op You Tube plaatst. Wel bijzonder.
Over hun gebouwen valt niet veel te vertellen.

Dat geldt niet voor het vierde, het zogenaamde witte kerkje van de Evangelische Gemeente Hebron. In 1948 bouwde de Gereformeerde Gemeente in Daarleveen, een nabijgelegen dorp, een nieuwe kerk. Maar de bevolking moest de kosten zelf ophoesten en daarom werd het van hout gemaakt, in een typerende koloniale stijl, uniek in Nederland. Door de leegloop van kerken werd het gebouw in 2001 “weggegeven” aan de Evangelische Gemeenschap Hebron te Den Ham. Dus in Daarleveen afgebroken en in Den Ham weer opgebouwd.
Inmiddels is de bestemming wederom gewijzigd en is het een prachtige trouwlocatie geworden. Binnen hangen antieke kroonluchters, loop je over een rode loper naar binnen en zie je authentieke glas-in-loodramen. Het gebouw heeft naast de trouwzaal nog 2 zalen om te eten en drinken. Buiten is er een mooie tuin, met witte zitjes, omheind door grote beukenbomen plus een boomgaard.
Als ik opnieuw zou trouwen, zou het daar zijn, zo’n romantisch geheel. (Kijk op http://www.witkerkje.nl)

Er valt nog veel meer te vertellen over Den Ham. Op dit moment ben ik bezig met de Beeldenroute en moet ik de Bezinningswandeling nog lopen, net als de Bomenwandeling. Het Rondje Den Ham staat ook nog op de planning.
Dat geldt eveneens voor de ontdekking van een twaalftal monumenten. Waarschijnlijk is het handig om dat per fiets te doen.

Toen we hier eind juni kwamen wonen, waren we verbaasd over het aantal fietsers, je zag ze altijd en overal. Nu we zelf de omgeving een klein beetje kennen, snappen we dat.
Nog genoeg te ontdekken dus, in Goddeloz’n Ham.

Beeldenroute van dhr Van der Kolk.

Een bijzonder jaar

Kantelpunt

Niemand zal het ontkennen, 2020 was een bijzonder jaar. Persoonlijk hadden we al eerder zo’n bewogen periode, in 2015. Begin februari werd toen mijn schildklier verwijderd. En, écht vreselijk: door de medicijnen die ik daarna moest slikken, veranderde ik langzamerhand in een Michelinpoppetje.
Vervolgens was Rien aan de beurt. Hij kreeg een kalkafzetting in zijn schouder en dat zorgde voor een continue steriele ontsteking. Iedere nacht moest hij er wel 4 x uit, om met een gewicht van 1,5 liter te “zwengelen”: dat verminderde de pijn een tijdje. Het draaide uit op een operatie. Die lukte, maar er kwam oedeem bij. Geen nood, die Fransen verdoven álles: dus na de morfine kwam de opium ons huis in. Vijf dagen na die operatie kregen we een blikseminslag: 16 apparaten kapot, ook die in de verhuurde gîtes. Rien kreeg even daarna -als gevolg van de operatie- last van het carpaal tunnel syndroom in de rechterhand en ik had daar een peesschede-ontsteking. De artsen vonden dat we op dezelfde dag wel geopereerd konden worden, maar dat was letterlijk onhandig.

Het bracht allerlei extra kosten met zich mee, terwijl we dat jaar van Riens -gekorte- pensioen moesten rondkomen. Ook dát werd daarna weer beter.
Alhoewel we niet chagrijnig werden van al die tegenslagen, had ik regelmatig last van sombere buien.

Maar zo’n jaar gaat voorbij en het ging daarna zo goed, dat ik wel eens dacht: Dat kan niet zo doorgaan. Maar een pandemie kwam natuurlijk niet bij me op.

2020 begon met veel onzekerheid. Na de verkoop van ons huis lukte het niet om in de Drôme iets anders te vinden. We besloten in Nederland te gaan zoeken. Onze onvolprezen oppassers sprongen meteen in de auto, zodat wij op huizenjacht konden. En warempel, we vonden ons droomhuis. Achteraf hadden we dus wel alle mazzel van de wereld dat we vlak voor de eerste lockdown nog konden gaan zoeken.
En nóg meer geluk: we boften met zowel de kopers van ons Franse huis als de verkopers van het huis hier. Corona strooide namelijk voortdurend zand in de wielen. Samen met de Franse bureaucratie is dat een lastige cocktail. Om maar 1 voorbeeld te noemen: Bij verkoop moet een huis bouwtechnisch worden gecontroleerd en daar hoort ook de riolering bij. In 2012 was onze septictank nog goedgekeurd, maar door veranderende regelgeving nu niet. Het vergde een aanpassing van het voorlopige koopcontract. In Nederland kan een makelaar zo’n wijziging regelen. In Frankrijk moet dat via de notaris, dus de hele papierhandel opnieuw. Toen doemde een volgende hobbel op: door dit grapje ging de termijn om bezwaren tegen de verkoop aan te tekenen opnieuw lopen. Wederom hoogspanning.
De rechter die het huis van onze kopers wilde hebben, misbruikte de Coronawetgeving, die in Frankrijk allerlei termijnen verlengt. Het eind van dat liedje was dat de kopers van ons huis de helft van het te betalen bedrag in de hele familie cash bij elkaar hebben gesprokkeld, om ons op tijd te kunnen betalen. Een overbruggingskrediet was namelijk niet mogelijk, omdat ons bezit in Frankrijk lag.
Gelukkig kon onze verhuizing op de geplande datum wel doorgaan.
Het had allemaal slechter gekund, het was ook reuze spannend, maar dat vergeet je daarna weer snel.

Wat we waarschijnlijk nooit meer zullen vergeten, is hoe Corona ons leven heeft beïnvloed. Niet zomaar naar een restaurant of koffiedrinken op een terras, zelden op bezoek bij vrienden, niet lekker winkelen, enzovoort. Maar dit valt allemaal in de categorie “niet leuk”, meer is het niet. We zijn gezond en hebben geen bedrijf meer, gaan dus niet failliet. Dat we in onze vrijheid worden beknot, is vervelend, maar het is niet anders.

Wat ik persoonlijk wel fijn vind, is dat je van dat overdreven gezoen af bent. Ik knuffel graag de mensen die me dierbaar zijn, maar de Franse manier, iedereen 3 x kussen op de wang, hoeft voor mij niet zo.
Zo nam onze tuinarchitect – die alle grondwerkzaamheden verrichte- ons eens mee naar een feest van het rugby. Voor die tijd stopten we even bij zijn vrienden. Daar zaten zeker 20 mensen die ik niet kende, maar allemaal moest ik hen 3 x zoenen. Want in Frankrijk geldt: jouw vrienden zijn mijn vrienden. Vind ik ook wel, maar dat gezoen in de ruimte vind ik niks. Dus hopelijk mogen we dat in de toekomst blijvend beperken. Een toekomst die zonniger is, hoop ik. Maar…

Spaanse Griep

In een krant las ik een stukje over de plagen van de laatste eeuw, ik zoek er zelf de cijfers even bij.
In 1918, ruim een eeuw geleden, ging de Spaanse Griep de wereld over. Men denkt dat er in die tijd wereldwijd een half miljard mensen besmet zijn geraakt en er tussen de 20 en 40 miljoen doden waren. In dat jaar liep ook de Eerste Wereldoorlog af: ongeveer 15 miljoen mensen verloren hun leven. De Tweede Wereldoorlog kende ongeveer 70 miljoen doden. Met Corona staat de teller nog onder de 2 miljoen. (Al zegt zo’n cijfer helemaal niks als een van jouw dierbaren daar bij zit, dat besef ik.)

Dit relativeert wel. En bovendien: door je zo goed mogelijk aan de regels te houden, kun je het risico van het krijgen van deze ziekte beperken. Dat is met een oorlog toch anders. Ik las net het boek ‘t Hooge Nest, een indringend verhaal over de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Dan heb ik toch helemaal niks te klagen.

Oudejaarsavond 2015 brachten we door bij vrienden in Mirabel en ik herinner me nog dat ik tegen iedereen zei: “Het volgende jaar wordt beter, dat kan niet anders”. Mijn wens kwam toen uit.
Ik hoop het ook voor 2021.

Plusminus

(Ik begin met de min, eindig met een plus…)

Af en toe heb ik het hier even te kwaad, ook al ben ik heel blij met onze terugkeer naar Nederland.
Van tevoren zag ik het al helemaal voor me: we zouden met een OV- jaarkaart het hele land door crossen, om overal bijzonderheden te bezoeken. Zo staat bijvoorbeeld de Noord-Zuidverbinding in Amsterdam, een nieuwe metrolijn, op mijn lijstje. Schijnt heel mooi te zijn. Of het verbouwde station van Arnhem, idem.
Met een museumjaarkaart zou ik interessante tentoonstellingen gaan bekijken. Tijdens mijn laatste baan werkte ik bijvoorbeeld in dezelfde straat als museum De Fundatie, in Zwolle. De uitbouw in de hoogte, in de vorm van een ei, ken ik alleen van foto’s. Dat zou ik graag in het echt willen zien.

En theaterbezoek: toen het programma van Hardenberg binnenkwam heb ik dezelfde avond nog een aantal voorstellingen geboekt.
Ook leuk: op terrasjes in de omgeving een kopje koffiedrinken. Als we vanuit Frankrijk naar Nederland gingen, in november en april, konden we vrijwel nooit buiten zitten, dat gaan we nu dus inhalen…
En ik zou de deur platlopen bij onze vrienden, want daar zou ik alle tijd voor hebben.

Maar wat gebeurt er? Corona…

Natuurlijk mochten we nog met de trein Nederland door, maar met een mondkapje op, nergens iets drinken? Bedankt. Daarom ook geen musea. Twee keer konden we naar het theater, keurig Coronaproof: de rij voor en achter ons was leeg, links en rechts ook stoelen vrij. Toch is het nu verboden. Ik ben niet zo’n klager over de door de Regering genomen maatregelen, maar hierbij had ik toch wel vraagtekens.
En dan de vrienden: ze zijn hier allemaal meteen geweest, om ons nieuwe onderkomen te bekijken. Gelukkig maar, want daarna zat het er vrijwel niet meer in. In Frankrijk hadden we 3 Nederlandse stellen die jarenlang oppasten als wij naar Nederland gingen. Nummer 1 gaat net nu verhuizen en durft daarna vanwege Corona geen bezoek meer te ontvangen. Nummer 2 wacht op een intensieve ziekenhuisbehandeling en wil- begrijpelijk- geen risico lopen. Stel 3 krijgt zelf Corona. Een andere vriend is letterlijk doodziek. Daar komen we overigens wel regelmatig over de vloer, op gepaste afstand. Gelukkig kunnen we met iedereen mailen en/of appen.
En nóg iets om best gelukkig mee te zijn: wij zelf zijn gezond.

In Frankrijk vond ik de kerstperiode helemaal niks. Buitenverlichting is er schaars en in ieder geval heel bont gekleurd. De kerstman die buiten een slaapkamerraam bungelt, is ook niet helemaal mijn ding. En lekker eten in een restaurant is met die feestdagen niet of nauwelijks mogelijk. We hebben wel eens, samen met onze buurtjes van de camping, als enige in een restaurant gegeten, op Eerste Kerstdag. Maar veel vaker was alles gewoon dicht. Dan kookte ik voor de buren en de dag erna aten wij bij hen. Of brachten we een dag door met vrienden die in hetzelfde schuitje zaten.
In Nederland zou dat allemaal anders worden, dacht ik. Daar zijn de restaurants op die dagen gewoon open. Tenminste…vóór Corona.
En nu? Iedereen hier heeft vaste afspraken met familie en/of vrienden. Normaal zouden we daar zo bij aan kunnen schuiven, maar momenteel dus even niet. Net als ik zit te balen, komt er én een telefoontje én een bericht via Messenger binnen. Onze vrienden uit de Drôme komen hier eten. Zij pendelen heen en weer tussen Frankrijk en Nederland en dan zien we elkaar altijd minimaal één keer. Vaak zijn hun andere vrienden dan ook van de partij, maar vanwege Corona vragen we nu alleen hen. Als de Beetjes terug zijn naar Frankrijk vragen wij de Esjes wel om hier te komen, dan hebben we er 2 x plezier van.
En daarna volgt dus die boodschap via Messenger: of we Eerste Kerstdag komen eten bij de Esjes. Helemaal happy!
Dan vergeet ik nog te vertellen hoe mateloos ik geniet van alle kerstverlichting hier.

Er gebeuren ineens nog meer leuke dingen. Door mijn laatste column over landgoed Eerde krijg ik een bericht van iemand die eens te gast was in de Mas Dea Augusta en die hier in de buurt woont. We volgen elkaar ook op Facebook en daar zie ik al dat hij vaak in de natuur is te vinden. Maar ja, ik aarzel toch om hem te vragen hoe ik de omgeving verder kan verkennen. Door een FB- bericht van hem word ik attent gemaakt op het dorp Beerze en dus ga ik daarmee aan de slag: Eerst kijken wat er op Internet te vinden is, dan een wandeling downloaden en die daarna lopen. Zover komt het niet. Ik krijg een bericht van A. dat hij me met plezier wil rondleiden in de prachtige omgeving van dat dorp. Geweldig!
Vrienden hadden dat overigens ook al aangeboden, maar met hen ga ik nog graag een keer naar de Engbertdijksvenen, óók een prachtig natuurmonument. Komt allemaal nog, ook in de columns.

Nog iets fijns. Al jaren helpt Rien mensen met computerproblemen. Hier in huis is dat gemakkelijk: ik roep een keertje “Help!” en dan wordt het opgelost. Bij anderen kan hij vaak het probleem op afstand verhelpen d.m.v. het programma Team Viewer. Een enkele keer moet hij ter plaatste zijn, voor akkefietjes die mij ook zouden kunnen overkomen. Zo had hij een vriend in Frankrijk die eens in paniek belde: De printer doet het niet”. Nee, niet als je op de knop voor het faxen drukt…
Maar ook met het programma Team Viewer was het niet altijd gemakkelijk met deze man. Want wat bedoelt hij als hij zegt dat de E niet werkt? Dat was dus Explorer, de Internetknop….
Toen hij eens plaatjes voor een poesiealbum zocht, voor zijn vrouw, kwam hij terecht op pornosites. Vrijwel meteen werd hij gehackt, kreeg een dreigmail dat hij een flinke som geld moest betalen, anders was zijn computer niet meer te gebruiken. Die slimmerd van mij loste toen ook dat weer op.

En nu heeft Rien hier iemand ontdekt die met computers dingen kan die hij niet beheerst.
Het is een leuke zwager, die in een groot internationaal bedrijf de computergestuurde productielijnen gaande moet houden. Hij kent daarom ook de meest recente computertalen.
Als we in dit huis een zogenaamde Slimme Meter installeren, kan Rien die niet uitlezen. Geen probleem, zegt P., dan moet je een Rasp gebruiken. Pardon, wat wil je raspen dan?
Een Rasp Berry is in feite een kleine computer en hij bouwt er wel eentje voor ons. Een paar keer ontregelt Rien per ongeluk het hele apparaat, maar elke keer is P. bereid om te adviseren. En nu heeft hij een RF- link gebouwd, waarmee Rien alles wat op afstand te bedienen is, aan en uit kan zetten en dimmen, zoals de verlichting, de rolluiken en ook de radiatoren. Die RF staat voor radiofrequentie, ik leer zo ook nog iets bij…

Summum van plezier: P. komt het apparaatje ook nog zelf brengen, met Riens zus.
Het is een heerlijke dag, zo samen met hen. En…P. brengt een zelf gebrouwen biertje mee. Dat is niet zomaar iets: hij heeft samen met een grote brouwer het recept ontwikkeld en het resultaat gaat nu in het kerstpakket van het voltallige personeel.
Er staat ook een prachtige tekst op.

Twenty twenty a year
With sorrow and fear
With people standing tall
So they could save it all

New light is already shown
Better times will be known
In this light we brewed this beer
To wish you a healthy and happy new year.

In deze donkere tijden, letterlijk en figuurlijk, wens ik u fijne kerstdagen toe, als het even kan met uw dierbaren.

EERDE, oase van rust

• 

Bijna 19 jaar was Die voor ons een Drômeplek om te wonen. Toen we na de verkoop van ons huis daar niet een geschikte woning konden vinden, richtten we de blik op Nederland. Bij het tweede huis dat we bezochten voelden we allebei meteen een klik. Het ligt in de gemeente Twenterand en wij wonen letterlijk op de rand van Twente: achter het weiland begint de gemeente Ommen, dat is het Vechtdal.

Ook al woonden we eerder in Overijssel, dit gebied is toch nieuw voor ons. En daarom moeten we nu de omgeving echt verkennen.
We beginnen bij het natuurmonument Eerder Achterbroek en maken later een wandeling bij kasteel Eerde.

Dat kasteel heeft een uiterst boeiende geschiedenis. In de 14e eeuw stond er al een versterkt huis van hout, van een beruchte roofridder. Na een strafexpeditie tegen hem werd het kasteel in brand gestoken. Eeuwen later, in 1709, kwam het in bezit van de Baron van Pallandt en die verbouwde het tot het huidige kasteel. Ook werd toen het prachtige, symmetrische parkbos aangelegd. Overigens is ook het kasteel binnen volkomen symmetrisch. En paar keer per jaar is het open voor publiek, dat staat dus nog op het verlanglijstje.
De laatste baron en bewoner van Pallandt was een idealistische man. Zo gaf hij in 1913 de padvinderij vrije toegang, stelde zijn grond ter beschikking etc. In 1924 werd het kasteel het hoofdkwartier van de wijsgeer Krishnamurti, van de Internationale Orde van het Oosten. Het werd een van de belangrijkste spirituele centra van de wereld.
Vervolgens kreeg het in 1933 de huidige bestemming, het is nu een internationale school.

• 

Het geheel ademt nog steeds de macht en rijkdom van vroeger: de stenen toegangsbrug met 2 bogen, de begroeide muren langs de slotgracht, en prachtige, statige lanen. En daarachter dat mooie pand. Aan weerszijden ervan staan 2 gelijksoortige gebouwen, vroeger voor de bedienden en de stallen. En op de hoeken van de buitengracht zijn 2 mooie, zeshoekige paviljoens te zien. De binnenste gracht, het Grand Canal, was vroeger ook recht en strak, maar verloopt nu veel grilliger.
Direct om het kasteel heen is een prachtige beukenlaan, verderop grote eikenbomen, alles aangelegd in de 17e eeuw. Het is echt een statig geheel.
Ook aangeplant zijn de talloze krentenbomen. Dat moet in het voorjaar een overweldigende bruidsluier van bloempjes zijn.
Alhoewel het wat lastig te zien is vanaf onze route, lopen we gedeeltelijk langs de Regge. Dit idyllische riviertje werd eeuwen geleden druk bevaren, maar de vele meanders maakten de vaarweg wel erg lang. Daarna volgde kanalisatie en nu brengt men de oorspronkelijke loop weer terug.
In dit landschap zijn in 1992 een paar stelletjes dassen uitgezet. Dat verklaart de houten sculptuur aan het begin van de wandeling. We passeren nog een drietal monumentale boerderijen. De tijd heeft hier echt 150 jaar stilgestaan.

Onderdeel van Landgoed Eerde is het Eerder Achterbroek, een natuurmonument en ook een populair wandelgebied. Opvallend is het oorspronkelijke coulisselandschap, een lapjesdeken van akkers, weilanden, houtwallen, bos en heideveldjes. Nergens in Nederland is dit zo goed bewaard gebleven, zegt Wikipedia.
Het riviertje De Bevert meandert er door de akkers. Uniek in Nederland: dit watertje loopt door een bos, vanuit het Eerder Achterbroek naar de Regge, de grotere rivier. En die rivier komt weer uit in de Overijsselse Vecht, bij Ommen.

De wandeling bij het Eerder Achterbroek is uitgezet door Natuurmonumenten. Er staat niet bij dat daar 5 wandelingen zijn, dus we moeten echt zoeken naar de goede route, de rode in dit geval. Direct aan het begin staat al een eeuwenoude boerderij, Nevenzel. Dit monument heeft de kenmerkende gele driehoeken op de zwarte luiken en dat betekent dat de boerderij behoort tot het landgoed Eerde.
De boeren hier verbouwen vooral oude gewassen, zoals rogge, tarwe en haver. In de zomer duiken daartussen de korenbloemen, viooltjes, ereprijs en kamille op.
Het Eerder Achterbroek staat bekend om de mooie bermbloemen, maar even niet in november. En omdat we ‘s middags wandelen missen we ook de reeën en dergelijke.

Er wordt hier hard gewerkt aan natuurbehoud: her en der worden de bovenste plaggen van de heide afgeschraapt, zodat die zich beter kan ontwikkelen. Wáár die vroegere heideveldjes lagen is nog goed te zien aan de bomen: grove dennen werden juist daar omheen geplant, terwijl eiken langs de graslanden stonden. Ook een schaapskudde helpt mee met het onderhoud: zij vreten gras en jonge boompjes, waardoor de hei zich beter kan herstellen.
De tweede boerderij die we passeren heet de Meulenhorst. Al in 1582 wordt al “Die Windemeule tot Eerde” genoemd. Deze molen waaide in 1747 om. Een overblijfsel van die molen is het nog in gebruik zijnde karnhuis, met een rond, rieten dak. Sinds 1997 is het een biologisch zuivelbedrijf, met o.a. zelfgemaakt ijs. Dat kun je er ter plekke eten. Ook vanaf dat jaar is het bedrijf omgevormd tot zorgboerderij. En van iets latere datum is bierbrouwerij De Pauw. Wij moeten al dat lekkers “na Corona” nog gaan ontdekken. Dat kan dan tegelijk met een bezichtiging van het bedrijf en het erf d.m.v. het zogenaamde Koepad.

Hoeve De Bocksen lopen we eigenlijk ongemerkt voorbij. Ook deze rietgedekte boerderij is een Rijksmonument, gebouwd in 1890. Het is een zogenaamd Hallenhuis, langgerekt, met de deel in het midden en aan beide zijden de stallen. Typisch Twents, vrienden van ons bewonen een soortgelijke boerderij. Later kijk ik op Internet: Wat een prachtig vakantieverblijf! Wat stijlvol ingericht! Wat luxe! Maar ook: Knap prijzig!

Na de Bocksen komen we bij het heideontginningslandschap. Typerend zijn hier de kleine heideveldjes, een enkel bosje, graslanden en zandwegen. Natuurbehoud verwijdert her en der de bovenste laag en vrijwilligers halen het opschot van jonge boompjes weg, zodat de dopheide weer nieuwe kansen krijgt.
We zien nóg een boerderij, in de verte, die Eerderbroek heet. Deze heeft een mooie geschiedenis. Tot 1878 stond deze een eind verderop, maar omdat het Eerder Achterbroek werd ontgonnen is dit gebouw steen voor steen verplaatst.
En daar vormt een houtwal de grens tussen het heideontginningslandschap en het coulisselandschap. Echt heel mooi!

Beide wandelingen zijn uitgezet door Natuurmonumenten. Om die van de Eerder Achterbroek te kunnen downloaden vraagt deze club mijn gegevens met daarbij het verzoek of ze mogen bellen.
Weken later krijg ik een uiterst plezierige mevrouw aan de lijn. Ze vertelt enthousiast over het belang van Natuurbehoud, weet precies in welke provincie welke beesten beschermd moeten worden enzovoort. Uiteraard eindigt dit met het verzoek of ik donateur wil worden. Dat wil ik wel en zeg ook een bepaald bedrag toe. Nog dezelfde dag krijg ik een beetje spijt: Natuurmonumenten zijn zeer belangrijk, die moeten we allemaal koesteren. Maar dat de driehoofdige directie daarvoor samen een half miljoen per jaar verdient, dat gaat mij de pet te boven. De directeur verdient net zoveel als Rutte, maar die laatste heeft een verantwoordelijkheid die veel verder reikt. Daar moet ik wel even van slikken.

Maar….Eerde is in ieder geval zeer de moeite waard om te ontdekken.